Ülser Nedir, Belirti ve Tedavileri Nelerdir?

Ülser Nedir?

Ülser, mide ya da onikiparmak bağırsağının(duodenum), sindirim sıvıları ve mide asidi gibi tahriş edici vücut sıvıları tarafından tahrip edilmesi ve doku kaybı meydana gelmesidir.

Ülser, mideyi ve onikiparmak bağırsağını sindirim enzimlerinden koruyan mukus tabakasının azalması sonucu ortaya çıkar ve sindirim asitleri bu korunmasız tabakalara zarar vererek kanamalı, ağrılı yaralara yani ülser oluşumuna sebebiyet verir.

Sindirim sıvılarından olan pepsinin etkisiyle doku kaybı daha derin noktalara sirayet edebilir ve enflamasyon denilen yaraların oluşumunu meydana getirir. Ülkemizde enflamasyonlara mideden çok duodenumda rastlanılmaktadır.

Midede oluşan ülsere gastrik ülser, duodenumda oluşan ülsere de duodenum ülseri ya da bulber ülseri denmektedir ve boyutları yaklaşık olarak 3 milimetreden- 5 santimetreye varan boyutlarda olabilmektedir. Mide ve duodenumda görülen ülserlere genel olarak peptik ülser adı verilmektedir. Mide asidinin üretimi ve miktarı her bireyde farklılık göstermektedir fakat bazı insanlarda aşırı üretim gerçekleşebilmektedir.

Peptik ülser, midenin iç yüzeyinde ve ince bağırsağın üst kısmında çeşitli sebeplerden dolayı gelişen açık yaralara verilen isimdir. Ülserin en yaygın belirtisi sürekli mide ağrısıdır.

Ülserlerin en yaygın nedeni Helicobacter pylori bakterisi enfeksiyonudur. Bazı ilaçarın uzun süreli kullanımı da ülsere neden olabilir. Stresli bir hayat ve baharatlı yiyecekler doğrudan ülsere neden olmaz, ancak bunlar bireyin semptomlarını daha da kötüleştirebilir.

Ülser, sindirim sistemi hastalıkları içerisinde en sık görülenidir. Toplumumuzda fazla önemsenmemekte fakat kendiliğinden tedavi edilebilen bir rahatsızlık olmadığı için bir an evvel gerekli aksiyonlar alınmalıdır. Çünkü zamanla sindirim sisteminde büyük sıkıntılar doğurabilir.

Ülser Kimlerde Görülür?

Ülkemizde mide ülserinden çok onikiparmak ülseri yaygındır. Ülsere, erkeklerde kadınlara oranla 3 kat daha fazla denk gelinmektedir.

30 ila 50 yaş skalasında duodenum ülsere erkeklerde daha fazla rastlanılmakla beraber 60 yaş civarında kadınlarda mide ülseri daha yaygın bir biçimde görülmektedir.

Ülser Tipleri Nelerdir?

Ülser midenin içinde meydana gelirse mide ülseri, ince bağırsağın üst kısmında meydana gelirse duodenal ülser olmak üzere iki genel tipe ayrılabilir.

Ülser daha nadir vakalarda açıklanamayan kilo kaybı, bulantı veya kusma, dışkıda koyulaşmış kan ya da siyah dışkı, i̇ştah değişiklikleri, kusma, kusmukta kırmızılık veya siyahlıklar, baygınlık hissetme ve solunum güçlüğü gibi daha ciddi belirti ve semptomlara neden olabilir.

Ülser Nedenleri Nelerdir?

Mide sindirimde kendi görevlerini yerine getirirken mukozal defans sistemleri aracılığıyla kendini de koruma altına alır ve zarar görmesini engeller. Ortaya çıkan bazı dengesizlikler neticesinde reflü, gastrit, peptik ülser ve hatta mide kanseri gibi rahatsızlıklar oluşabilir. Ülserin ortaya çıkmasına sebep olan bazı faktörler de mevcuttur.

İnsan vücudunda mekanik ve fizyolojik etkiler meydana getiren “helicobakter pylori” adı verilen bir bakteridir. Duodenal ülserlerde bu bakterinin varlığı yaklaşık olarak %100 oranında bulunmuştur. Ancak helicobacter pylori var olan ancak ülser görülmeyen kişilerde söz konusu olduğu için başka faktörlerinde ülsere sebebiyet verdiği kanısına varılmıştır. Ülserin yanı sıra gastrit ve mide kanserine de neden olduğu bilinmektedir.

Ayrıca sigara kullanımı, alkol tüketimi, kullanılan bazı ilaçlar, dengesiz ve sağlıksız beslenme düzeni, aşırı tuz tüketimi, besinleri az ve kısa süre çiğnemek, uzun süre aç kalmak, mideyi fazla doldurmak, uykusuzluk sorunu, yoğum tempodan dolayı yorgunluk, besinlerde hijyen hususuna dikkat etmemek, genetik faktörler, stres faktörü, kortizon içeren ilaçlar, fazla kafein tüketimi gibi nedenler ülsere neden olan faktörler arasında sayılabilir.

Yapılan çalışmalara bakılarak, doğal afetler yaşandığında bireylerde peptik ülser ve mide kanaması sıklığının arttığı görülmüştür. Ekonomik buhran yıllarında da aynı sorundan muzdarip olunduğu görülmüştür.

Ülser Nasıl Önlenir?

Ülserin gelişmesini önlemek için bir kaç adım atmak mümkündür. Buna göre bireyin kendisini özellikle bakteriyel enfeksiyonlardan koruması, ellerini sık sık sabun ve suyla yıkaması ve sadece tamamen pişmiş yiyecekleri tüketmesi H. pylori kaynaklı ülseri önleyebilir. Düzenli olarak ülser riskini artıran ağrı kesiciler ve ilaçları kullanan bireyler, mide problemleri riskini azaltacak şekilde, örneğin, ilaçları yemekle birlikte almak gibi adımlar atmalıdır.

Birey, hissettiği ağrıyı hafifletmesi mümkün olan en düşük dozu bulmak için doktoruna veya bir tıp uzmanına başvurmalı ve ilaç alırken aynı zamanda alkol almaktan kaçınmalıdır. İlaç ile alkolün birleşimi mide rahatsızlığı riskini arttıracaktır.

Ülser Belirtileri

Ülserin belirtileri arasında midenin yanması, kazınması, kemirilmesi hissi ve hazımsızlık halidir. Genellikle öğün aralarında hissiyat artar. Duodenal ülserde, bazen hastayı gece uykusundan uyandıracak şekilde ağır seyredebilir.

Midede yanma ve ağrı şikayeti
Bulantı
Kusma ile beraber gelen rahatlama durumu
İştahsızlık
Kilo kaybı
Şişkinlik ve gaz sıkıntısı
Sık acıkma durumu
Yemek yedikten sonra oluşan mide ağrısı şikayeti
Hazımsızlık sorunu

Ülser hafif belirtiler gösterdiğinde tedavi edilmediği takdirde ciddi belirtileri beraberinde getirir ve hasta rahatsızlık yaşamaya devam eder. Kanama, tıkanma, delinme gibi ciddi sonuçlar meydana gelebilir ve bu durumda acil müdahaleye gerek duyulabilir.

Ayrıca bazı ülser hastalarında hiçbir ön semptom olmadan kanama veya delinme durumu görülebilir. Ülser de erken teşhis ve tedavi kişinin yaşam kalitesi adına mühimdir. Belirtiler fark edilir edilmez bir sağlık kuruluşuna başvurmanız önem arz eder.

Ülser Tanısı

Ülserin teşhisi için üst sindirim sisteminin radyolojik tetkiki veya üst sindirim sistemi endoskopisi (özöfagogastroduedenoskopi) gerekmektedir. Endoskopiyle yemek borusu, mide ve onikiparmak bağırsağı görüntülenir. Gerekli olunan bir durum varsa biyopsiye başvurulabilir. Hastaya ülser tanısı konulduktan sonra ilaç tedavisine başlanır ve bunun yanı sıra hastanın bazı besinlerden, baharatlardan ve stresten uzak durulması tavsiye edilebilir.

Ülser Tanı Yöntemleri

Mide-Duodenum Grafisi: Baryum içirilerek, baryumun mideden geçişi esnasında mide ve duodenum hattının anatomik yapısı gözlemlenir.

Endoskopi: Yemek borusu, mide ve onikiparmak bağırsağının bir boru sayesinde direk olarak gözlemlenmesine denilmektedir. Görüntülenmek istenen organların ayrıntıları bu vasıtayla incelenebilir. İşlem sırasında hastaya ilaç verilir. İşlem esnasında bazı testler adına biyopsi alınabilir. Biyopsi alımı herhangi bir rahatsızlık veya ağrıya neden olmaz.

Ülserin mide kanserine dönüşmesini önlemek adına endoskopi ile erken teşhis çok önemlidir.

Ülser Tedavisi

Klinik, laboratuvar ve görüntüleme tetkikleriyle beraber ülser tanısı konulduktan sonra helicobakter pylorimide asidini baskılayan ilaçlar kullanılır. Eğer bakteriler hala duruyorsa enfeksiyona yönelik antibiyotik tedavisine başlanılır.

Ülser ilaçları ile beraber mide asitlerinin azaltıp, kişinin yakınmalarını indirgemek amaçlanır. Mide asidinin ülser üzerindeki etkisini ortadan kaldırmak, iyileşmeyi tetikler.

İlaç tedavisi dışında başvurulan yöntem ise asit ve pepsin salgısını engellemek amacıyla sinirleri uyaran vagus sinirin kesilmesidir. Ancak kesilmesi tekrar etme riskini ortadan kaldırmaz. Bazı ülser vakalarında ciddi komplikasyonlar gelişebilir ve cerrahi operasyon gerekebilir. Mevcut ülserler kronik ve tekrarlayıcı olabilir, bu durum kişinin hayat kalitesini önemli ölçüde sekteye uğratmaktadır.